Η απάντηση 1...ζ7-ζ5, εισαγωγική κίνηση της Ολλανδικής Άμυνας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και εναντίον του ανοίγματος Ρέτι (1. Ιη1-ζ3). Στην περίπτωση αυτή, ο λευκός έχει τη ριψοκίνδυνη συνέχεια 2. ε2-ε4;! η οποία ονομάζεται γκαμπί Λισίτσιν, από το όνομα του μεγάλου Ρώσου σκακιστή Γεωργίου Λισίτσιν (1909-1972) που το χρησιμοποίησε πρώτος (πρβλ. Λισίτσιν-Ριούμιν 0-1, 1931 και Λισίτσιν-Κορτσνόι ½-½, 1956).
Για να είμαστε ακριβείς, το άνοιγμα αυτό δεν ανήκει στην Ολλανδική παρτίδα, πλην όμως κάθε παίκτης που αρέσκεται να χρησιμοποιεί την Ολλανδική θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος γι αυτή τη δυνατότητα του λευκού. Αυτό συμβαίνει γιατί το γκαμπί του Λισίτσιν αποτελεί τη μοναδική προσπάθεια του λευκού να μην κλείσει το παιχνίδι. Άλλωστε, ένας παίκτης που παίζει το άνοιγμα Ρέτι (1. Ιη1-ζ3) επιθυμεί ανοικτό παιχνίδι και σίγουρα δεν ενθουσιάζεται με την απάντηση …ζ7-ζ5.
Στο σημείο αυτό όντως τα λευκά πρέπει να επιλέξουν τι είδος παιχνιδιού είναι διατεθειμένα να παίξουν (ανοικτό ή κλειστό) καθώς το 2. δ2-δ4 οδηγεί σε τυπικές θέσεις της Ολλανδικής (Lane, 2002).
Το γκαμπί Λισίτσιν θα το βρείτε στον κωδικό Α04 της εγκυκλοπαίδειας των σκακιστικών ανοιγμάτων, ενταγμένο στο άνοιγμα Ρέτι.
Πρόκειται για ένα γκαμπί εύκολο στην εκμάθηση των κυρίων γραμμών του, πάντα σε σχέση με την Ολλανδική στην οποία θα εισαχθεί εναλλακτικά το παιχνίδι (Gordon, 1994).
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο λευκός μπορεί να καθυστερήσει το γκαμπί του κατά μία κίνηση, παίζοντας 2. δ2-δ3, δ7-δ6 (ή οτιδήποτε, ανάλογα με τη βαριάντα της Ολλανδικής που χαράζει ο μαύρος) και κατόπιν 3. ε2-ε4. Η βαριάντα αυτή αναφέρεται από ορισμένους ως βελτιωμένο γκαμπί του Λισίτσιν (Bosch, 2003) ξεφεύγει όμως από το αντικείμενό μας.
Στην αρχική θέση λοιπόν τα μαύρα έχουν να αποφασίσουν τι θα κάνουν με το πιόνι που τους προσφέρουν τα λευκά:
Πρόκειται για ένα επικίνδυνο γκαμπί, το οποίο ίσως αποτρέψει πολλούς παίκτες από το να προτιμήσουν το 1...ζ7-ζ5 ως απάντηση στο άνοιγμα Ρέτι. Παρόλα αυτά, η αποδοχή του γκαμπί είναι η καλύτερη λύση. Στη μη αποδεκτή συνέχεια, ο μαύρος θα υστερεί σε ανάπτυξη για αρκετή ώρα (Pedersen, 1996).
Ας δούμε το παιχνίδι μετά από 2...ζ5:ε4 3. Ιζ3-η5 (δεν συνίσταται κάτι άλλο για το λευκό):
Τώρα υπάρχουν για τα μαύρα τόσο η φυσιολογική συνέχεια 3...Ιη8-ζ6 4. δ2-δ3 (την οποία έπαιξε και ο –νεαρός τότε- Κορτσνόι στο προαναφερθέν ματς) όσο και οι συνέχειες 3...δ7-δ5 και 3...ε7-ε5 (δεν είναι όμως καλή συνέχεια για τα μαύρα).
1. Βαριάντα 3…Ιη8-ζ6
Στην κύρια συνέχεια, μετά από 3…Ιη8-ζ6 4. δ2δ-3 (δεν παίζεται κάτι άλλο, π.χ. 4. Ιβ1-γ3, δ7-δ5! 5. δ2-δ3, θ7-θ6. 6. Ιη5-θ3, Αγ8:Ιθ3. 7. η2:Αθ3 και τα μαύρα είναι καλύτερα πρβλ. Amendola-Παπασταυρόπουλος 0-1, 1989 ή δες το διάγραμμα στην παρτίδα Έλληνας-Φουφόπουλος 0-1, 2008) η θέση έχει ως εξής:
Τα λευκά έχουν επενδύσει στη συνέχεια 4…ε4:δ3 5. Αζ1:δ3, με περίπλοκο παιχνίδι (απειλεί 6. Ιη5:θ7, Ιζ6:Ιθ7 7. Βδ1-θ5+ και 8. Αε3:Ιθ7, παίρνοντας πίσω το πιόνι. Σημειωτέον ότι δεν παίζεται 5…θ7-θ6;; 6. Αδ3-η6#. Η απειλή 7. Αδ3-η6# μετά από 6. Ιη5:θ7 είναι εμφανής στην θέση αυτή, οπότε τα μαύρα είναι αναγκασμένα να βρουν διέξοδο για το βασιλιά τους, προωθώντας είτε το δ είτε το ε πιόνι).
Εκτός όμως από την αλλαγή 4…ε4:δ3 (η οποία, όπως είδαμε, κρατά προσωρινά το πιόνι, με αμφίρροπο όμως παιχνίδι) τα μαύρα έχουν αρκετές καλές εναλλακτικές συνέχειες:
α) Μετά από 4…δ7-δ5 5. δ3:ε4, θ7-θ6 τα μαύρα είναι καλύτερα:
Τώρα τα λευκά πρέπει να υποχωρήσουν τον ίππο με 6. Ιη5-ζ3 (δεν είναι καλό για τα λευκά 6. ε4-ε5; θ7:Ιη6 7. ε5:Ιζ6, ε7:ζ6) οπότε μετά από 6…δ5:ε4 7. Βδ1:Βδ8+, Ρε8:Βδ8 8. Ιζ3-ε5, Αγ8-ε6 προκύπτει η παρακάτω θέση:
Τα μαύρα έχουν κρατήσει το επιπλέον πιόνι, έχουν αναπτύξει δύο κομμάτια και δύο πιόνια, ενώ διαθέτουν δύο κεντρικά πιόνια έναντι κανενός των λευκών. Τα λευκά δεν έχουν κάνει καμία κίνηση ανάπτυξης ενώ ο κεντροποιημένος ίππος τους δεν υποστηρίζεται και θα δυσκολευθεί να βρει τετράγωνο επιστροφής. Βέβαια, οι δύο νησίδες πιονιών των λευκών είναι πολύ καλύτερες από τις τέσσερις των μαύρων, ενώ τα λευκά έχουν και τη δυνατότητα να κάνουν ροκέ. Μετά τα παραπάνω, δεν μπορεί να πει κανείς ότι τα λευκά έχουν αρκετό αντάλλαγμα για το πιόνι που έδωσαν.
β) Μετά από 4…ε4-ε3 5. Αγ1:ε3 τα μαύρα επιστρέφουν το παραπάνω πιόνι προκειμένου να προλάβουν να ανασυνταχθούν:
Το παιχνίδι είναι αμφίρροπο. Τα λευκά προηγούνται σε ανάπτυξη, όμως τα μαύρα έχουν περισσότερα κεντρικά πιόνια.
γ) Μετά από 4…ε7-ε5 5. δ3:ε4 προκύπτει πάλι αμφίρροπο παιχνίδι:
Τα μαύρα έχουν πλειονότητα κεντρικών πιονιών και την κίνηση.
2. Βαριάντα 3…δ7-δ5
Μετά από 3...δ7-δ5 4. δ2-δ3, ο μαύρος έχει την αξιόλογη συνέχεια του Λάρσεν 4...Βδ8-δ6;!
Στο αναμενόμενο 5. δ3:ε4 του λευκού, ο μαύρος απαντά 5…θ7-θ6 και απειλεί να κρατήσει το παραπάνω πιόνι:
Τώρα τα λευκά έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στις συνέχειες 6. Βδ1-θ5+, 6. Ιη5-θ3 και 6. Ιη5-ζ3:
α) Μετά από 6. Βδ1-θ5+, η7-η6 7. Βθ5-θ4, Αζ8-η7 8. Ιη5-ζ3, τα μαύρα στέκονται αρκετά καλά, καθώς βρίσκονται μπροστά στην ανάπτυξη, ενώ έχουν και την κίνηση:
β) Μετά από 6. Ιη5-θ3, δ5:ε4 τα μαύρα είναι πολύ καλύτερα (Βαγκανιάν-Γκεοργκίεφ 0-1, 1988):
Η αλλαγή των βασιλισσών δεν ευνοεί το λευκό, ο οποίος είναι πίσω σε ανάπτυξη και δυσκολεύεται να κάνει μικρό ροκέ. Επίσης, το πιόνι ε4, αν και δεν μπορεί να υποστηριχθεί με άλλο μαύρο πιόνι, είναι δύσκολο να χαθεί, καθώς ο μαύρος μπορεί να το υποστηρίξει με κομμάτια γρηγορότερα από ό,τι μπορεί να το απειλήσει ο λευκός.
γ) Μετά από 6. Ιη5-ζ3, δ5:ε4 7. Ιζ3-δ2 (7. Βδ1:Βδ6; ε7:δ6 ή 7. Ιζ3-δ4; ε7-ε5!) τα λευκά είναι λίγο καλύτερα σε σχέση με τις προηγούμενες βαριάντες, αλλά πάντα ένα πιόνι κάτω:
Το παιχνίδι είναι αμφίρροπο. Τα λευκά εδώ μπορούν να πιέσουν πιο εύκολα το ε4, με 8. Ιβ1-γ3 (που είναι και η κύρια συνέχεια) ή πρώτα με 8. Βδ1-ε2 (Νικολαΐδης-Ιμπραΐμοβ ½-½, 1995). Σε κάθε περίπτωση, τα μαύρα μπορούν να προστατεύσουν το πιόνι με …Αγ8-ζ5 και …Ιη8-ζ6.
3. Βαριάντα 3…ε7-ε5
Στη βαριάντα αυτή, τα μαύρα επιτρέπουν στα λευκά να πάρουν πίσω το πιόνι. Ας δούμε τη θέση μετά από 3…ε7-ε5:
Τα λευκά μπορούν να παίξουν 4. Ιη5:ε4, πλην όμως στη θέση που προκύπτει είναι χειρότερα (διαθέτουν λιγότερα κεντρικά πιόνια, ενώ ο ίππος τους θα χρειασθεί να χάσει ακόμη μία τουλάχιστον κίνηση για να τοποθετηθεί σε ασφαλέστερο τετράγωνο). Για το λόγο αυτό, τα λευκά συνεχίζουν με 4. δ2-δ3 (σπανίως παίζεται και 4. δ2-δ4) και τα μαύρα απαντούν 4…ε4-ε3, προσφέροντας για μια ακόμη φορά το πιόνι πίσω στα λευκά. Ας δούμε γιατί:
Λόγω του κρεμασμένου ίππου, τα λευκά απαντούν υποχρεωτικά 5. Αγ1:δ3. Μετά από 5…Ιβ8-γ6, ο μαύρος εγκαταλείπει οριστικά το επιπλέον πιόνι που του προσέφερε ο λευκός, προκειμένου να έχει καλύτερη θέση:
Το παιχνίδι είναι αμφίρροπο, ο μαύρος όμως έχει καλύτερη θέση. Διαθέτει δύο κεντρικά πιόνια και μπορεί να πάρει το κέντρο. Ο λευκός μπορεί να ελπίζει μόνο σε κινήσεις όπως 6. γ2-γ4 (Ζέεμαν-Μάλανιουκ ½-½, 1999) προκειμένου να εμποδίσει το επικείμενο …δ7-δ5 του μαύρου. Αν τα λευκά συνεχίσουν με 6. Αζ1-ε2, το οποίο παίζεται πολύ συχνά, ενδεχομένως θα παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους στην 4η οριζόντιο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Pedersen, S. (1996). The Dutch for the Attacking Player. London, Redwod Books.
Lane, G. (2002). Opening Lanes. Άρθρο στο: http://www.chesscafe.com/
Gordon, S. (1994). The Lisitsin Gambit. Chess Digest.
Bosch, J. (2003). Secrets of Opening Surprises.
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΡΤΙΔΕΣ (πλην οσων προαναφέρθηκαν)
Lautier-Bareev 1/2-1/2 (1991), Νικολαΐδης Ι.- Ibragimov 1/2-1/2 (1995)
Τα λευκά στη θέση αυτή έχουν πύργο παραπάνω. Αν αλλάξουν τον ένα πύργο με τον ίππο όταν αυτός αναγκαστικά παραμείνει στο ε5 (όπως συμβαίνει στο παραπάνω διάγραμμα) κερδίζουν κατά τη γνώμη μου σχετικά εύκολα, με όποιο πιόνι κι αν πάρουν τα μαύρα.
8...Qd7?? (8...Qa5) 9.d5 Bxf3 10.gxf3 0–0–0 11.dxc6 Qxc6 12.Qb3 e6 13.Be3 1–0